21.10.2020 Ankara Visa ve Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği’nin (TOBB) Harcamalar Araştırması’na göre, Mart-Mayıs aylarında daralan Türkiye’deki kartlı harcamalar, normalleşme ile birlikte hızlı bir toparlanma sürecine girdi.
Kartlı ödemeler, Ağustos
ayının son haftası itibarıyla 2019 seviyesinin %18 üzerinde gerçekleşti.
Araştırmada ayrıca, İsveç ve İtalya’nın harcama verileriyle Türkiye’ninkiler
kıyaslandı. Türkiye’nin bu süreci Avrupa’ya kıyasla daha az hasarla geçirdiği
ve sektörlerin daha hızlı biçimde toparlandığı dikkat çekti.
Visa ve Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB), Türkiye’de yapılan
kartlı harcamalarda COVID-19 etkisini inceleyen bir araştırma gerçekleştirdi.
Mart-Ağustos 2020 dönemine odaklanan araştırmada, kartlı harcamalarda
farklı sektörler için COVID-19 sürecine bağlı olarak gerçekleşen değişimler,
temassız işlemler ve e-ticaret işlemlerinin değişimi analiz edildi. Salgın
nedeniyle Türkiye’de sokağa çıkma kısıtlamalarının uygulandığı 12 haftalık
dönemde (Mart-Mayıs) toplam kartlı harcamalar geçtiğimiz yılın aynı dönemine
göre %10 daraldı. Haziran’da ise normalleşmenin
başlamasıyla harcamalar hızlı bir toparlanma sürecine
girdi ve Ağustos ayının son haftasında 2019 seviyesinin %18 üzerine çıktı.
-Pandemi
kısıtlamalarında iki uç ülke İsveç ve İtalya’ya kıyasla Türkiye
Visa ve TOBB Harcamalar Araştırması, salgın döneminde farklı yaklaşım
izleyen iki ülke; Avrupa’da sokağa çıkma kısıtlarını ilk hayata geçiren İtalya
ve kısıtlama uygulamayan İsveç ile kıyaslamalar da içeriyor. Mart-Mayıs ayları
arasında kartlı harcamalar bakımından İtalya en keskin düşüşleri yaşarken,
Nisan ve Mayıs aylarında Türkiye ve İsveç birbirine paralel ve yakın
dalgalanmalar yaşadı. 6 ana harcama sektörünün bir sene öncesiyle kıyaslandığı
tablolar karşılaştırıldığında, İsveç ve İtalya’nın Haziran ayında %13 oranında
küçülmeye devam ederken, Türkiye’nin aynı ayda normalleşmeyle birlikte %10
büyüyerek, hızlı biçimde toparlandığı görülüyor.
-Temassız işlem
büyümesinde Türkiye Avrupa’da ilk sırada
Türkiye, pandemi sürecinde Avrupa’da temassız harcama limitini yükselten
ilk ülke oldu. Tüketiciler de sağlık önceliği nedeniyle temassız ödemelere
artan bir talep gösterdi. Bankalararası Kart Merkezi rakamlarına göre yalnızca
Mart ayında 2,5 milyon kart ilk defa temassız ödeme yapmak için kullanıldı.
Böylelikle Türkiye’de, 2020 yılının ilk 6 ayında gerçekleşen temassız işlem
sayıları geçen yılın aynı dönemine kıyasla 3 kat arttı. Visa ve TOBB Harcamalar
Araştırması da bu artışın rakamsal yansımalarını çok net olarak ortaya koyuyor.
Temassız ödemelerdeki büyüme oranı ile Türkiye,
Avrupa’da en yüksek artışı gösteren ülke olarak öne çıkıyor. Bununla
birlikte, yüz yüze ödemelerin %75’inin temassız olarak gerçekleştiği Avrupa
ortalamasına kıyasla ülkemizde temassız işlem oranı daha düşük. Temassız ödeme
kabulünü daha da yaygınlaştırmak üzere, pandemi döneminde dahi çalışmalarını sürdüren
Visa, perakende markalarıyla gerçekleştirdiği iş birliği ile 7000’e yakın
temassız ödeme noktasını hayata geçirdi.
-E-ticaret rekor
seviyelere ulaştı
Araştırmanın kapsadığı dönemde, tüketici alışkanlıklarının değişmesiyle
ülkemizde e-ticaret işlem adetleri, sadece Nisan 2020’de %30 arttı. 14 Avrupa
ülkesinde bu rakam yüzde 25’in üzerinde artış gösterdi. Türkiye’de Mart-Mayıs arasında 7 milyon kart
ilk defa e-ticaret alışverişi için kullanıldı. Bunun sonucunda, ülkemizde
e-ticaret, Mayıs sonu itibarıyla kartlı
harcamaların %33’üne ulaşarak rekor seviyelere yükseldi.
-Normalleşmeyle pek
çok sektörde 2019’u geride bırakan harcama rakamları
Giyim, seyahat, elektrik-elektronik gibi ‘isteğe bağlı tüketim”
harcamaları, pandemi öncesinde market ve gıda gibi ‘temel ihtiyaç’
harcamalarının üzerinde seyrederken, Türkiye’deki ilk COVID-19 vakasının
görüldüğü Mart ayında bu sektörlerdeki harcamalar %58 civarında düşüş gösterdi.
Ancak, normalleşme ile birlikte toparlanmaya başlayan ‘isteğe bağlı tüketim’
harcamaları, özellikle elektrik-elektronik ve yapı-dekorasyon harcamalarındaki
artış ve diğer sektörlerde yaşanan iyileşme ile ‘temel ihtiyaç’ harcamaları
seviyesine yeniden yaklaştı.
-Evden çalışma ve
uzaktan eğitim döneminde elektrik-elektronik sektörüne talep arttı
Sokağa çıkma kısıtlamaların olduğu dönemde (Mart-Mayıs), geçen seneye
kıyasla talep artışı yaşayan sektörler elektrik-elektronik eşya-bilgisayar,
market ve gıda oldu. Bu dönemde seyahat, yemek, giyim ve akaryakıt
kategorilerinde ise düşüşler yaşandı. Mart ayında evden çalışma ve uzaktan
eğitimin başlamasıyla birlikte elektrik-elektronik ve yapı-dekorasyon
harcamalarındaki kayda değer artış dikkat çekti. Özellikle elektrik-elektronik
harcamalarının Haziran-Ağustos aylarında da artmaya devam ederek, 2019’un %95
üzerinde gerçekleşmesi bu talebin kalıcılığına işaret ediyor.
-“Türkiye’nin proaktif yaklaşımı pandemi sürecinin
etkilerini sınırlandırdı”
Araştırmadan çıkan sonuçları değerlendiren TOBB Başkanı
M. Rifat Hisarcıklıoğlu, “İçinden geçtiğimiz pandemi sürecinde tüm dünya hiç
alışık olmadığı bir ortamla karşı karşıya kaldı. Bu yeni ortama uyum sağlamak
üzere hazırlıklı olan ve proaktif davranan ülkeler, diğer ülkelerden pozitif
olarak ayrıştı. Türkiye, pandemi sürecinde hızlı kararlar alarak ve özellikle
sağlık alanında gerçekleştirmiş olduğu atılımlarla bu yeni ortama uyum sağlama konusunda dünyada öne çıkan
ülkelerden biri oldu. Bunun yansımasını
da hem e-ticaretin bu süreçte öne çıkmasıyla hem de temassız ödemelerdeki
artışla somut olarak görmüş olduk” dedi.
Pandemi sürecinde Odalar-Borsalar, Sektör Meclisleri,
Kadın ve Genç Girişimler ile OSB’lerle sürekli iletişim halinde olduklarını
belirten Hisarcıklıoğlu, “Pandemi sürecinde kurduğumuz istişare mekanizmalarıyla
sahadan anlık bilgileri aldık ve üyelerimizin sorunlarını yakından takip ettik.
Bu sorunlara çözüm önerileri geliştirip, ilgili kamu kurum ve kuruluşlarına
ileterek bu sorunlarının çözümünün takipçisi olduk. Bu dönemde bu yöntemle
üyelerimizden gelen pek çok sıkıntının çözüldüğünü söyleyebilirim. Yine bu
dönemde atılan proaktif adımların normalleşme sürecini hızlandırdığına şahit
olduk“ dedi.
Hisarcıklıoğlu, sözlerini şöyle tamamladı: “Pandemi
süreci bize e-ticaretin önemini ve geleceğini bir kez daha gösterdi. Bu dönemde
kredi kartı harcamalarının 3’te 1’inin e-ticaret üzerinden yapıldığını gördük.
Biz de üyelerimizi e-ticarete hazırlamak için birçok online bilgilendirme
toplantısı düzenledik. Bunun yanında sertifikalı e-ticaret ve e-ihracat eğitim
programları yaptık. Üyelerimizin e-ticarette yer alması için birçok şirketle
e-ticarete özel kampanyalar hazırlayarak, üyelerimizin kullanımına sunduk”.
-“Türkiye adına
olumlu bir tablo”
Visa Türkiye Genel Müdürü Merve Tezel, “Visa ve TOBB’un
Harcamalar Araştırması, Türkiye adına olumlu bir tablo ortaya koyuyor.
Ülkemizde normalleşme sürecinin başlamasıyla birlikte bütün sektörlerde
Avrupa’ya kıyasla daha hızlı bir toparlanma olduğunu görüyoruz. Türkiye’de
ödeme sistemlerinin yaygınlığı, tüketicilerin kart kullanım alışkanlıkları ve
e-ticaret altyapılarının güçlü olması yaşanan iyileşmede önemli rol oynadı”
dedi.
Tezel sözlerine şöyle devam etti: “Pandemi süreci hem
tüketici davranışlarında, hem işletmelerin yapılanmasında önemli değişikliklere
yol açtı. Tüketiciler bu dönemde sanal ortamlarda online ödemelere, fiziksel
dünyada ise temassız ödemelere yöneldi. Ülkemizde temassız kart kullanımı
normalde her yıl ortalama 2 kat büyürken, bu senenin sadece ilk 6 ayında 3 kat
büyüdü. Temassız ödeme kabulünün bazı işyerlerinde ciro artışları ile sonuçlanabildiğini
de gözlemledik. Türkiye’de temassız kart kullanım oranlarının Avrupa düzeyine
ulaşmasını bekliyoruz”.
Nakitten kartlı ödemeye gerçekleşen dönüşümün kayıtlı
ekonomiye de katkıda bulunduğunu söyleyen Tezel, “İşletmeler tarafında ise, pandemi
döneminde elektronik ödeme yöntemlerini kabul eden, işini dijital ortama
taşımış küçük ve orta ölçekli şirketler için bu sürecin daha kolay geçtiğini
gördük. Bu dönemde Visa olarak, ekonominin belkemiğini oluşturan KOBİ’lere
desteğimizi İşimi Yönetebiliyorum projemiz kapsamında; gerek sunduğumuz sanal
eğitimler, gerekse verdiğimiz dijitalleşme ve dijital pazarlama desteğiyle
sürdürüyoruz” dedi.